Tygodnik Powszechny • 31st October 2024

Dlaczego Jeff Bezos nie pozwolił redakcji „Washington Post” poprzeć Kamali Harris. Gazeta straciła 250 tysięcy subskrybentów

Chce przypodobać się Donaldowi Trumpowi, by zabezpieczyć miliardowe zyski z rządowych kontaktów – to zarzut, który najczęściej pada pod adresem Jeffa Bezosa, odkąd zdecydował, że należący do niego „The Washington Post”, jeden z najbardziej szanowanych dzienników na świecie, nie poprze żadnego kandydata w nadchodzących wyborach prezydenckich w USA.Czytelnicy wyrobili sobie zdanie. Jak „Washington Post” stracił 10 procent subskrybentówRedakcja planowała udzielić poparcia Kamali Harris, a komentarz...

Tygodnik Powszechny • 29th October 2024

Cyfrowe duchy: sztuczna inteligencja wkracza w dziedzinę pamięci o zmarłych

Każdy z nas przechowuje pamiątki po ludziach, których w naszym życiu już nie ma. Zapisane numery telefonów, które już do nas nie zadzwonią. Wiadomości na Facebooku. Zdjęcia, bibeloty, ręcznie zapisane skrawki papieru. Każdemu chyba zdarzało się, patrząc na te osobiste relikwie, rozmawiać z tymi, którzy odeszli. Opowiadać, szukać rady czy pocieszenia.Cyfrowe pamiątki po zmarłychA co, gdyby zmarli mogli na te pytania odpowiedzieć? Nie metaforycznie, ale całkiem realnie. Odpisać na wiadomość, odebr...

Tygodnik Powszechny • 25th October 2024

Jak oczyścić nasze morze? W Bałtyku czai się bomba ekologiczna [Miłego antropocenu! #12]

Muzyka: Michał WoźniakPoniższy tekst powstał w oparciu o transkrypcję maszynową, może zawierać usterki językowe.Mamy dwa zasadnicze cele. Po pierwsze, będziemy badali to, co będzie się działo, kiedy fala powodziowa dojdzie do Bałtyku, więc będą to badania w Zalewie Szczecińskim i na Zatoce Pomorskiej. Natomiast moja grupa zajmuje się głównie oceną, jak remediacja, czyli wyciąganie amunicji wpływa na środowisko morskie. Także udajemy się do Zatoki Lubeckiej, gdzie właśnie zaczęły się działania zw...

Tygodnik Powszechny • 25th October 2024

Słabe ogniwo USA. Czy Musk jest w kontakcie z Putinem?

Według dziennika najbogatszy człowiek świata, sojusznik Donalda Trumpa i właściciel m.in. serwisu Twitter i kosmicznej firmy SpaceX, w coraz większym stopniu wychodzić poza działalność biznesową, by angażować się w geopolitykę.W drugiej połowie 2022 r. Elon Musk oświadczył, że miał kontakt z rosyjskim przywódcą tylko raz, w kwietniu 2021 r., a rozmowa miała dotyczyć wyłącznie eksploracji kosmosu. Później już nie wypowiadał się na ten temat.  Tyle że w niedawnej rozmowie z magazynem „The New York...

Tygodnik Powszechny • 22nd October 2024

Upały mogą zabijać. Jaką temperaturę wytrzyma człowiek?

„Zgodnie z tym wszystkim, co wiemy, pan Jones nie powinien tu dziś z nami siedzieć”. Tak dr Corey Slovis, szef SOR-u Grady Memorial Hospital w Atlancie podsumował przypadek pacjenta, który trafił na jego oddział trzy tygodnie wcześniej. Był środek lata roku 1980, a 52-letni Willie Jones ucierpiał, podobnie jak tysiące innych mieszkańców z południa USA, podczas wyjątkowej fali upałów.10 lipca owego roku temperatura w Atlancie przekroczyła 32 stopnie Celsjusza, a wilgotność powietrza dobiła do 44...

Tygodnik Powszechny • 18th October 2024

Kosmiczna ekspansja to nie bajka. SpaceX złapało Starshipa, a NASA leci na Europę

Mamy start. Start rakiety Falcon Heavy, wynoszącej sondę Europa Clipper, która ma odsłonić tajemnice ogromnego oceanu skrytego pod lodową skorupą księżyca Jowisza”. Takimi słowami ryk silników startującej rakiety powitał 14 października komentator Amerykańskiej Agencji Kosmicznej (NASA), Derrol Nail.Start przebiegł doskonale. Sonda, której lot opóźnił się ze względu na huragan Milton (niecały tydzień wcześniej uderzył w wybrzeża Florydy), to duży, sześciotonowy pojazd o rozpiętości boiska do kos...

Tygodnik Powszechny • 18th October 2024

Świat według Muska. Dlaczego miliarder poparł Trumpa?

Elon Musk nie przebierał w słowach. „Jeśli Donald Trump przegra wybory, mam przerąbane” – tak amerykański miliarder podsumował swoją sytuację podczas jednego z wywiadów. Uczynił to z szerokim uśmiechem. Potem jednak dodał poważniej: „Jak długi dostanę wyrok? Czy jeszcze zobaczę swoje dzieci? Nie wiem”.Była to typowa dlań kombinacja autoironii, użalania się nad sobą i paranoi. Musk, który finansowo, propagandowo i logistycznie wspiera kampanię kandydata Republikanów, nie musi obawiać się zwycięst...

Tygodnik Powszechny • 14th October 2024

Kolumb nie był Polakiem ani Włochem. Wyniki najnowszych badań DNA sugerują żydowskie pochodzenie odkrywcy

Badania rozpoczęły się w 2001 r. i obejmowały analizę 25 różnych hipotez dotyczących pochodzenia Kolumba, w tym te sugerujące, że mógł być Hiszpanem, Włochem, Grekiem, Portugalczykiem, a nawet Polakiem. „To było bardzo skomplikowane śledztwo, które trwało ponad dwie dekady. Analizowaliśmy setki kości i dokumentów, aby dojść do prawdy” – powiedział kierujący projektem prof. José Antonio Lorente w programie „DNA Kolumba: Jego prawdziwe pochodzenie” wyemitowanym na antenie hiszpańskiej telewizji RT...

Tygodnik Powszechny • 11th October 2024

Czy jesteśmy sami we Wszechświecie? AGH szuka śladów życia na innych planetach [Miłego antropocenu! #11]

Muzyka: Michał Woźniak
Poniższy tekst powstał w oparciu o transkrypcję maszynową, może zawierać usterki językowe.
To są pytania naukowe, na które od niedawna dopiero posiadamy technologię, techniki, umiejętności, zdolności i wiedzę, żeby rzetelnie podjąć próbę odpowiedzenia na te pytania. No i oczywiście fascynujące zagadnienie tego, w jaki sposób loty kosmiczne wpływają na organizmy, w tym organizm człowieka i czy uda nam się opuścić bezpiecznie tę planetę.
Dokładnie tak. Będziemy mieli w przys...

Tygodnik Powszechny • 9th October 2024

Nagroda Nobla z chemii za badania nad białkami: jakie praktyczne zastosowanie mogą mieć dokonania laureatów?

Dzięki pracy trójki noblistów naukowcy mogą dziś przewidywać budowę przestrzenną cząsteczek białek oraz projektować nowe, nieznane dotąd w naturze. Te biocząsteczki składają się z łańcuchów zawierających tysiące aminokwasów, które zwijają się i składają, tworząc niezwykle złożone, trójwymiarowe formy mające decydujące znaczenie dla funkcji, którą dane białko pełni w organizmie.
– Francis Crick, jeden ze współodkrywców struktury DNA, patrząc na nią, miał powiedzieć: „To piękne, ale jak to funkcjo...

Tygodnik Powszechny • 4th October 2024

Blaski i cienie nowej wersji ChatGPT

W wielu dziedzinach jest wolniejszy i udziela gorszych odpowiedzi od wcześniejszego ChataGPT 4, a do tego OpenAI ostrzega, że – jeśli jego zabezpieczenia zostaną złamane i trafi w niepowołane ręce – może być „najniebezpieczniejszym modelem”, jaki firma dotąd wypuściła. Mimo to o1 ma być przełomowy, bo „rozumuje szybciej i lepiej niż ludzie”.
Informacje dotyczące ryzyka, jakie niesie program, można traktować jak chwyt marketingowy, który OpenAI stosuje dość regularnie, ale poinformowano też, że p...

Tygodnik Powszechny • 27th September 2024

Polska odpowiedź na ChatGPT [Miłego antropocenu! #10]

Poniższy tekst powstał w oparciu o transkrypcję maszynową, może zawierać usterki językowe.
Sebastian Kondracki: Dzień dobry.
Jest kilka perspektyw, dlaczego warto uczyć jednak języka polskiego. Pierwsza perspektywa to na pewno wszelka edukacja i też elementy kulturowe. Warto, żeby ten język polski, który cały czas się zmienia, jednak zapamiętywać. OK, mamy zapamiętany ten język polski w książkach, mamy zapamiętany język polski pewnie w różnych filmach, ale jednak on jest statyczny. To znaczy te...

Tygodnik Powszechny • 25th September 2024

Z czego zbudujemy przyszłość? Materiały, które będą podstawą naszej codzienności

Tegoroczna edycja Festiwalu Przemiany w Centrum Nauki Kopernik odbywa się pod hasłem "Z czego zbudujemy przyszłość?" i skupia się na materiałach, które mogą stanowić podstawę całego naszego życia. To okazja do rozmowy o materiałach zupełnie futurystycznych, tych, które są już dziś wśród nas, a nawet o tym, jak lepiej wykorzystywać zasoby, które już mamy.
Odcinek powstał we współpracy z Centrum Nauki Kopernik. Gości podcastu będzie można spotkać na Festiwalu Przemiany, który odbędzie się w dn. 11...

Tygodnik Powszechny • 25th September 2024

Sztuczna inteligencja: czas na decyzje. Rozmawiamy z wiceprezeską Meta AI

Wojciech Brzeziński: Po co właściwie Meta inwestuje miliardy w badania nad przetwarzaniem obrazu czy robotyką? To nie wydaje się mieć związku z zasadniczą działalnością firmy.
Joëlle Pineau: Mój zespół rzeczywiście często zajmuje się badaniami, które nie mają jeszcze jasnego biznesowego zastosowania. Ale założenie tego zespołu w 2013 r. było doskonałą inwestycją, tak jak świetną inwestycją pozostają badania nad fundamentami sztucznej inteligencji.
Początkowo nasze prace skupiały się nad algorytm...

Tygodnik Powszechny • 20th September 2024

Z wodą nie da się walczyć, ale można współpracować

Dr hab. Zbigniew Karaczun, prof. SGGW: Lato było rekordowo ciepłe i cały rok zapewne będzie kolejnym najcieplejszym w historii pomiarów. To oznacza, że zwiększa się parowanie, a jeśli w atmosferze jest więcej wilgoci, to opady są silniejsze. Jednocześnie rosnąca ilość gazów cieplarnianych zatrzymuje w atmosferze większą ilość ciepła. A im więcej energii w atmosferze, tym gwałtowniej się ona rozładowuje. Stąd wzrost siły i częstości zdarzeń ekstremalnych. Z tymi zjawiskami mamy właśnie do czynien...

Tygodnik Powszechny • 20th September 2024

Facebook odbiera głos polskim mediom. O co chodzi w tym sporze?

Na pierwszy rzut oka to niewielka zmiana: jeśli użytkownik Facebooka wrzuci na profil link do artykułu z polskiego portalu, tygodnika czy gazety, zamiast zdjęcia i fragmentu tekstu zobaczy jedynie niebieski link. W ten sposób Meta, spółka matka Facebooka, Instagrama i WhatsAppa, postanowiła zagrać na nosie polskim wydawcom i w pewnym sensie także państwu. Gdyby wszystko wyświetlało się jak wcześniej, musiałaby płacić polskim wydawcom za treści. Dzisiejszą decyzją pokazuje, że nie chce tego robić...

Tygodnik Powszechny • 18th September 2024

Płyną fake newsy: jak oszuści żerują na powodzi

IMGW i eksperci mogą do woli przekonywać, że woda ze zbiorników retencyjnych w Czechach w większości spływa do Morza Czarnego i Północnego i tylko niewielka część z dorzecza Odry trafia do Bałtyku, a do tego przy zrzutach ze zbiorników polskie i czeskie służby ściśle współpracują. Ale i tak, zanim prawda włożyła buty, nawet niektóre tradycyjne media zdążyły krzykliwymi nagłówkami zasugerować, że winni naszego nieszczęścia są Czesi.
Większość fake newsów w mediach społecznościowych to powtórka na...

Tygodnik Powszechny • 18th September 2024

Eksplodujące pagery Hezbollahu: jak wpłyną na sytuację na Bliskim Wschodzie

Dziewięcioletnia Fatima Abdullah zaczęła czwartą klasę podstawówki. Właśnie wróciła do domu po pierwszym dniu w szkole. Była w kuchni, gdy zabrzęczał pager jej ojca. Chciała mu go podać. Zginęła na miejscu.
Dziewczynka jest jedną z co najmniej 12 ofiar śmiertelnych ataku wymierzonego w bojowników Hezbollahu, polityczno-militarnej organizacji szyickiej, która kontroluje libańskie południe. We wtorek 17 września, o godzinie 15.30, pagery należące do członków tej organizacji eksplodowały niemal jed...

Tygodnik Powszechny • 12th September 2024

Antynoble 2024 przyznane. Oto lista najciekawszych badań naukowych tego roku

Muszę się do czegoś przyznać. Noble, formalnie najważniejsze naukowe nagrody świata, rzadko są dla mnie ekscytujące. Ogłoszenie laureatów, w tym roku zaplanowane na tydzień rozpoczynający się 7 października, to zbyt często suche, pozbawione emocji wydarzenia, w których brakuje czegoś, co jest być może najważniejszym i najbardziej pociągającym aspektem nauki. Radości z odkrycia czegoś, czego nikt wcześniej nie wiedział. 
Jest jednak nagroda, która celebruje radosną i często dziwną stronę nauki. W...

Tygodnik Powszechny • 11th September 2024

Google zapłaci 2,4 mld euro grzywny, a Apple 13 mld euro zaległych podatków

Sprawa Google'a ciągnęła się od ponad siedmiu siedmiu lat. Komisja Europejska stwierdziła wówczas, że gigant nadużywa dominującej pozycji na rynku i faworyzuje własne usługi porównywania produktów (były wyróżnione w ramkach i zawsze pojawiały się na pierwszym miejscu). 
Google i spółka macierzysta, Alphabet, zaskarżyły tę decyzję, ale TSUE przyznała rację Komisji. W orzeczeniu sędziowie podkreślili, że na unijnym rynku firmom, które mają pozycję dominującą, nie wolno stosować konkurencji pozacen...

Tygodnik Powszechny • 11th September 2024

Uszkodzone dane: kiedy pamięć cyfrowa nas zawodzi? [Miłego antropocenu! #9]

Poniższy tekst powstał w oparciu o transkrypcję maszynową, może zawierać usterki językowe.

Można o tym myśleć w naszej codzienności, że to jest pewien problem w tym, że z jakich programów na przykład musimy korzystać, ale z tej perspektywy archiwizacji to po prostu ogranicza szansę, że ktoś za 5, 10 albo nawet wyobraźmy sobie 500 lat sobie z tym plikiem poradzi. I to znów jest tylko jeden z przykładów. Pliki to był pierwszy krok, dziś znów powoli to zaczyna brzmieć anachronicznie, że ktoś się p...

Tygodnik Powszechny • 4th September 2024

Ekopirat posiedzi dłużej. Grenlandia przedłużyła areszt Paula Watsona

Nowe więzienie, zbudowane pięć lat temu na przedmieściach stolicy Grenlandii, wygląda jak luksusowy kurort. Jasny budynek ze szkła i betonu daje osadzonym szansę na podziwianie spektakularnych fiordów otaczających Nuuk. Większość z nich stawia się tu tylko na noc. W grenlandzkim systemie penitencjarnym to więźniowie mają klucze do swoich cel, bo niby gdzie mieliby uciekać?
To jednak nie dotyczy więźniów najniebezpieczniejszych, w tym siwego Kanadyjczyka, który do aresztu w Nuuk trafił pod koniec...

Tygodnik Powszechny • 2nd September 2024

Brazylia zablokowała serwis społecznościowy Elona Muska. Poszło o władzę

To najnowszy wystrzał w coraz bardziej zażartej walce między Muskiem a brazylijskimi władzami, przede wszystkim zaś sędzią Sądu Najwyższego Alexandrem de Moraesem.
Kierujący wysiłkami na rzecz zwalczania internetowego ekstremizmu sędzia, który zdecydował właśnie o zablokowaniu X w Brazylii, polecił też Apple i Google, by w ciągu pięciu dni usunęły aplikację X ze swoich sklepów internetowych i zablokowały do niej dostęp. Zgodnie z orzeczeniem osobom korzystającym z X za pomocą VPN grozi dziennie...

Tygodnik Powszechny • 30th August 2024

Polska rakieta osiągnęła przestrzeń kosmiczną. Czy doczekamy się polskiego programu kosmicznego? [Miłego antropocenu! #8]

Poniższy tekst powstał w oparciu o transkrypcję maszynową, może zawierać usterki językowe.
Tomasz Noga: Na początek jeszcze powiem, że to nie było wielkie, wielkie urządzenie. Rakieta Bursztyn nawet w świecie rakiet suborbitalnych, dużo mniejszych od orbitalnych, jest dosyć mała. Ma długość samochodu osobowego, waży około 300 kilogramów, w pełni zatankowana, co jest też jej zaletą.
Wydarzenie, jak Pan wspomniał, bardzo ważne dla nas, dla naszego zespołu, dla rozwoju techniki, myślę, że polskiej...